ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ: ΜΙΑ ΑΡΕΤΗ ΠΟΥ ΥΨΩΝΕΙ!

Η ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ

(Σκοπός: Νά παραδειγματισθοῦμε ἀπό τόν τελώνη τῆς παραβολῆς. Νά ἀγαπήσουμε τήν ταπεινοφροσύνη.

Νά μάθουμε πῶς θά ἀπαλλαγοῦμε ἀπό τόν φαρισαϊκό ἐγωισμό).

Α΄. Εἰσαγωγή

 —Παιδιά, ἔχετε ἀκούσει γιά τούς τελῶνες καί τούς Φαρισαίους;

Οἱ Τελῶνες ἦταν ᾿Ιουδαῖοι ὑπάλληλοι τῶν Ρωμαίων πού εἰσέπρατταν τούς φόρους ἀπό τούς ὑπόδουλους συμπατριῶτες τους γιά τούς κατακτητές Ρωμαίους. Κατά τήν εἴσπραξη τῶν φόρων ὅμως συμπεριφέρονταν ἄδικα καί μέ δόλο ἅρπαζαν περισσότερα χρήματα ἀπ’ ὅσα εἶχαν δικαίωμα νά λάβουν. Γι’ αὐτό ἦταν ἄνθρωποι μισητοί. «Τελώνης» σήμαινε μεγάλος ἁμαρτωλός.

Οἱ Φαρισαῖοι; ῏Ηταν μία ἀπό τίς ἀνώτερες κοινωνικές τάξεις τῶν ᾿Ιουδαίων. Εἶχαν καταφέρει μέ τήν ὑποκρισία νά τούς θεωρεῖ ὁ λαός σάν τούς περισσότερο εὐσεβεῖς καί τηρητές τοῦ Νόμου τοῦ Θεοῦ. Καί πραγματικά, τηροῦσαν πολλές διατάξεις τοῦ Νόμου στήν ἐξωτερική τους συμπεριφορά. (Νηστεῖες, προσευχές, ἐλεημοσύνες, δημοσίως). Τό ἐσωτερικό τους ὅμως ἦταν διαφορετικό. Γεμάτο ὑπερηφάνεια καί ὑποκρισία. Φοροῦσαν μάλιστα καί διαφορετικά ροῦχα, πιό μακριά καί ἐντυπωσιακά! ῞Ολα γιά νά ἐμφανίζονται ἀνώτεροι ἀπ᾿ τούς ἄλλους, μέ θρησκευτική ὑπεροχή. Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος εἶχε πεῖ, πώς ὅ,τι καλό κάνουν, τό κάνουν «πρός τό θεαθῆναι τοῖς ἀνθρώποις»! (Γιά νά τούς δοῦν οἱ ἄνθρωποι καί νά τούς θαυμάσουν).

Κι ἄς δοῦμε τώρα τήν παραβολή αὐτή ἀπό τό κατά Λουκᾶν ἱερό Εὐαγγέλιο.

Β´.  Ἁγιογραφική ἀφήγηση

Κάποια μέρα δύο ἄνθρωποι ἀνέβηκαν στό Ναό τοῦ Σολομώντα, πού βρισκόταν κτισμένος στό ψηλότερο μέρος τῆς πόλης, πάνω στό λόφο Σιών, γιά νά προσευχηθοῦν. Δύο ἄνθρωποι, μά ἐντελῶς ἀντίθετοι μεταξύ τους, ἀφοῦ ὁ ἕνας ἦταν Φαρισαῖος καί ὁ ἄλλος Τελώνης! Καί ἀσφαλῶς, ἐκεῖνοι πού τούς εἶδαν νά μπαίνουν στό Ναό, γιά τό Φαρισαῖο θά εἶπαν ἄλλη μιά φορά!

—Γιά κοίτα! ποτέ δέν παραλείπει τῆς προσευχῆς τό καθῆκον! ῾Υποδειγματικός! ῏Ηταν ὁ ἐκπρόσωπος τῆς πνευματικῆς τους ἀριστοκρατίας, ντυμένος τή διακριτική στολή του! ῎Ηξεραν ὅτι οἱ Φαρισαῖοι συνήθιζαν νά προσεύχονται καθημερινά καί στίς γωνίες τῶν δρόμων καί στίς πλατεῖες. Τοῦτος ὅμως, φαίνεται, πώς ἔχει φτάσει σέ ὕψη ἁγιότητος! κι ἔρχεται νά συμπληρώσει καί στό Ναό τήν καθημερινή του προσευχή. Ποῦ νά ᾿ξεραν ὅτι τό ἔκανε γιά νά τόν δοῦν καί νά τόν ἀκούσουν περισσότεροι!

Γιά τόν Τελώνη ὅμως, μᾶλλον θά παραξενεύτηκαν. Τί θέλει τοῦτος ὁ ἁμαρτωλός ἐδῶ; Πῶς τολμᾶ, βουτηγμένος στήν ἀδικία νά μολύνει τό Ναό τοῦ Θεοῦ! Ποῦ νά ἤξεραν, τί ἐπρόκειτο νά συμβεῖ! Ποῦ νά ξέρουν ὅτι ἡ βαρυφορτωμένη ἀπό τήν ἁμαρτία καρδιά του, ἀναζητοῦσε τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ στόν τόπο τῆς λατρείας του!…

Καί νά! Μεγαλόπρεπα, πρῶτος ὁ Φαρισαῖος, μέ τό κεφάλι ψηλά, καί ρίχνοντας ματιές δεξιά-ἀριστερά νά δεῖ ἄν ἀπό παντοῦ καλά τόν βλέπουν ὅλοι, ἄνοιξε τά χέρια ἐπιδεικτικά, ἐκεῖ στό κέντρο τοῦ Ναοῦ, ζύγιασε τή δύναμη καί τή μεγαλοπρέπεια τῆς φωνῆς του καί ἄρχισε νά λέει τήν προσευχή του! Μέ αὐταρέσκεια (εὐχαριστημένος ἀπό τόν ἑαυτό του)· καί μέ ἱκανοποίηση.

Τόν ἄκουγαν καί θαύμαζαν ἕνα-γύρω οἱ ἄλλοι!… Θαύμαζε καί ὁ ἴδιος ἀκόμα πιό πολύ τόν ἑαυτό του! Μά, τόν ἄκουγε καί κάποιος ἄλλος, ἀοράτως παρών. Ποιός; Ὁ Θεός.

Ἄνοιξε λοιπόν τό στόμα του γιά νά προσευχηθεῖ καί τί εἶπε;

—Θεέ μου, Σέ εὐχαριστῶ, γιατί ἐγώ ὅπως βλέπεις, εἶμαι ἄνθρωπος ξεχωριστός! ᾿Εγώ καθόλου δέν μοιάζω μέ τούς ἄλλους ἀνθρώπους, τούς τόσο ἁμαρτωλούς! Αὐτοί εἶναι κλέφτες, ἄδικοι, ἐπιτήδειοι νά ἁρπάζουν ἀπό τούς ἄλλους ὅ,τι τούς ἀρέσει! Εἶναι ἀνήθικοι! ᾿Ενῶ ἐγώ!!… Μέ τίποτε ἀπό αὐτά δέν ἔχω σχέση! Καί, λοξεύοντας περιφρονητικά καί μέ ἀποστροφή τή ματιά του πρός τή μεριά τοῦ Τελώνη, πρόσθεσε μέ ἀπέχθεια καί ὑπεροψία· Οὔτε μοιάζω ἐγώ μέ κεῖνον ἐκεῖ πέρα, τόν ἁμαρτωλό Τελώνη!…

Ἐνοχή ἐμένα δέν μέ βαραίνει! Τό ξέρουν ἄλλωστε ὅλοι. ᾿Εγώ κάνω καί ἔργα παραπάνω ἀπ᾿ ὅσα ὁρίζει ὁ Νόμος. Νηστεύω δύο φορές τήν ἑβδομάδα! Ἀπό ὅλα τά εἰσοδήματά μου πάντα τό ἕνα δέκατο τό δίνω γιά τούς φτωχούς!… Καί τί δέν κάνω ἐγώ, περισσότερο ἀπό τούς ἄλλους ἀνθρώπους!…

Καί ὅλο τέντωνε περισσότερο τό κορμί καί τό κεφάλι, σίγουρος ὅτι οἱ ἄλλοι γύρω ἐντυπωσιάζονται ἀπό τήν ἁγιότητά του!

Τί νά ᾿κανε ὅμως ἄραγε, ἀκούγοντας ὅλα αὐτά ὁ Τελώνης; Μήπως προσβλήθηκε καί θύμωσε γιά τοῦ Φαρισαίου τίς κατηγορίες καί τήν περιφρόνηση; Κάθε ἄλλο! Παραδεχόταν μέσα του ὅτι τέτοιος εἶναι! Ὁ χειρότερος ἀπό τούς ἀνθρώπους.

Πῆγε καί στάθηκε μακριά ἀπό τό θυσιαστήριο! Κι ἡ σκέψη του μακριά ἀπό τοῦ Φαρισαίου τή σκέψη…

Κι ἀπ᾿ τή ντροπή πού τοῦ ᾿φερναν οἱ τόσες ἁμαρτίες του, οὔτε τά μάτια του δέν ἤθελε νά σηκώσει στόν οὐρανό ψηλά, πού εἶναι ὁ θρόνος τοῦ Θεοῦ!… Ἀλλά τί ἔκανε! Χτυποῦσε συνέχεια τά στήθη του μέ συντριβή, μετάνοια καί πόνο»! Γιατί ἐκεῖ μέσα κρυβόταν ἡ ἁμαρτωλή καρδιά του! Ἀκάθαρτη καί βρωμερή ἀπό τά τόσα πάθη. Τ᾿ ἀνόσια, τά ἄδικα, τά ἀπαγορευμένα ἀπό τό Νόμο τοῦ Θεοῦ! ῎Εργο καλό, οὔτ᾿ ἕνα. Μιά προσευχή μονάχα στά χείλη του ἀνεβαίνει ἀπ᾿ τή θλιμμένη του καρδιά, σάν ἱκεσία ὁλόθερμη σέ Κεῖνον, πού γιά ὅλους ἄπειρη ἔχει ἀγάπη καί δέν θέλει τήν τιμωρία τοῦ ἁμαρτωλοῦ. Μιά προσευχή μικρή, ὅμως τόσο δυνατή μέσα στήν ταπείνωσή της, πού νά φέρνει ὅλη τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ μέσα στήν καρδιά του!

Τί εἶπε; «Ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ»! Τίποτε ἄλλο. ῎Εφθανε! Μικρή σέ λόγια, ἀλλά μεγάλη σέ βάρος καί ἀξία! Μιά προσευχή πού ἄρεσε στόν Κύριο!…

Καί αὐτό ἀκριβῶς βεβαιώνει ὁ Κύριός μας καθώς κλείνει τήν Παραβολή.

—«Σᾶς βεβαιώνω ὅτι αὐτός ὁ ἁμαρτωλός καί περιφρονημένος Τελώνης κατέβηκε ἀπ᾿ τό Ναό ἀθωωμένος καί συγχωρεμένος καί δεκτός ἀπό τόν Θεό σάν ἐνάρετος! Καί ὄχι ἐκεῖνος, ὁ Φαρισαῖος»!…

Μά πῶς! Γιατί; Δέν ἔλεγε πώς ἔκανε τόσες καλές πράξεις; πώς εἶχε τόσες ἀρετές καί ἦταν τηρητής τοῦ Νόμου ὁ Φαρισαῖος; Γιατί, λοιπόν;

Ὁ Κύριος ἀπαντώντας σ᾿ αὐτό τό γιατί, σφραγίζει τήν παραβολή μέ μιά βαρυσήμαντη διακήρυξη! Ποιά; Ἄς τή διαβάσουμε ἀπό τήν Καινή Διαθήκη μας καί ἄς τήν γράψουμε στό νοῦ μας.

—«῞Οτι πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτόν ταπεινωθήσεται, ὁ δέ ταπεινῶν ἑαυτόν ὑψωθήσεται»! Δηλαδή; Καθένας πού ἔχει μεγάλη ἰδέα γιά τόν ἑαυτό του καί τόν ὑψώνει, θά ταπεινωθεῖ ἀπό τόν Θεό! ᾿Εκεῖνον ὅμως πού βλέπει τίς ἀδυναμίες του καί ταπεινώνεται καί μετανοεῖ, θά τόν ὑψώσει καί θά τόν τιμήσει ὁ Θεός!…

Γ’.  Ἐπεξεργασία:

᾿Εντυπωσιακή πραγματικά παραβολή! Ἀφορᾶ ὅλους τούς ἀνθρώπους καί ὅλων τῶν ἐποχῶν. Καί μᾶς σήμερα.

 

Ü Ποιούς δύο ἀνθρώπους εἴδαμε σήμερα;

Τόν Φαρισαῖο καί τόν Τελώνη. Δύο ἄνθρωποι πού ἦρθαν στό Ναό νά προσευχηθοῦν. Δύο ἄνθρωποι ἀντίθετοι, διαφορετικοί!

 

Ü Τί ἦταν ὁ Φαρισαῖος;

Ἐγωιστής καί ὑπερήφανος! Εἶχε μεγάλη ἰδέα γιά τόν ἑαυτό του. Ὅλα ὅσα ἔκανε εἶχαν σκοπό νά τόν θαυμάσουν οἱ ἄνθρωποι!

Ἀπό ποῦ φαίνεται ὁ ἐγωισμός του; Ἡ προσευχή του εἶχε μεγάλη ὑποκρισία. Κορόιδευε ὄχι μόνο τούς ἀνθρώπους γύρω του, ἀλλά καί τόν ἴδιο τόν Θεό. Μίλησε προσβλητικά, χωρίς ἀγάπη καί εὐγένεια γιά τόν Τελώνη!

Ü Τί ἦταν ὁ Τελώνης;

Ἐντελῶς τό ἀντίθετο. Ταπεινός! Ὁ ἐγωισμός δέν τοῦ ᾿χε σκοτίσει τό νοῦ. Βλέπει καθαρά τά λάθη του.

 

Ἀπό ποῦ φαίνεται ἡ ταπεινοφροσύνη του; Ἔχει αὐτογνωσία. Ἔρχεται στό Ναό μέ εἰλικρίνεια. Νιώθει ἀνάξιος νά κοιτάξει τόν οὐρανό! Δέν κατακρίνει κανένα. Μόνο τόν ἑαυτό του! Καί, καθώς δέν ἔχει ἐκεῖνος καλές πράξεις καί ἀρετές νά προσφέρει στό Θεό, σέ μιά γωνιά σκυμμένος προσφέρει τήν εἰλικρινή του μετάνοια!

 

Ü Ποιόν ἀγάπησε καί ἐπαίνεσε ἀπό τούς δύο ὁ Θεός;

Αὐτόν τόν περιφρονημένο Τελώνη. Αὐτός, ὅπως μᾶς λέει ἡ παραβολή, δικαιώθηκε ἀπό τόν Θεό!

Πόσο ὄμορφη ἡ εἰκόνα τοῦ Τελώνη, ὅταν θά ἔβγαινε ἀπό τό Ναό! Μπῆκε ἁμαρτωλός μέ τήν καρδιά βαριά, γεμάτη κρίματα καί ἀδικίες! Βγαίνει ἀνάλαφρος, πλημμυρισμένος ἀπό τή Χάρη τοῦ Θεοῦ! Ἐνῶ ὁ Φαρισαῖος; Κακός μπῆκε, χειρότερος βγῆκε!…

 

Δ’.  Γιά τήν Ὀρθόδοξη ζωή μας:

Ü Ἐμεῖς σήμερα, παιδιά, τί κρύβουμε μέσα μας;

Ἴσως πολλές φορές νά κρύβουμε καί μεῖς ἕναν Φαρισαῖο! Ὁ πονηρός θέλει ὅλοι νά τοῦ μοιάσουμε καί νά γίνουμε ἐγωιστές, ὅπως ἐκεῖνος. Μᾶς σκοτίζει τό νοῦ. Μᾶς κάνει νά βλέπουμε τά δῶρα τοῦ Θεοῦ σάν δικά μας κατορθώματα καί νά ὑπερηφανευόμαστε!

Ü Πῶς φαίνεται ὁ ἐγωισμός μας;

ð Νομίζω ὅτι εἶμαι τό καλύτερο παιδί τοῦ κόσμου. Τό πιό ἔξυπνο, τό πιό χαριτωμένο. ð Ὅτι τά καταφέρνω καλύτερα ἀπ’ ὅλους στά μαθήματα, στόν ἀθλητισμό, στά παιχνίδια!… ð Ὅτι ἔχω ταλέντα σπάνια ð Ὅτι ἔχω πατέρα πλούσιο· μέ θέση μεγάλη, κλπ.

 Καί ἀλλιῶς:

ð Μέ τήν ὑποκρισία. Μπροστά στούς μεγαλύτερους προσποιοῦμαι τόν ἄψογο! ῞Οταν λείπουν; Μήν τά ρωτᾶτε τί γίνεται! ð Μέ τήν κατάκριση. Δηλαδή; Κατηγορῶ καί κουτσομπολεύω τούς ἄλλους καί μάλιστα πίσω τους.  ð Μέ τήν φιλοπρωτία! Νά εἶμαι σώνει καί καλά πάντα ἐγώ ἀρχηγός. ð Μέ τό νά μήν ἀναγνωρίζω τά λάθη μου. Νά μή ζητάω συγγνώμη. ð Τά θέλω ὅλα δικά μου. Διαλέγω τό καλύτερο. Τρέχω, σπρώχνομαι, νά πιάσω τήν καλύτερη θέση. ð Θέλω ὅλοι νά ἐνδιαφέρονται γι᾿ αὐτόν! ð Καυγαδίζω, ἄν νομίσω πώς μέ ἀδικοῦν! Καί τόσα ἄλλα! Σωστή «Λερναία ῞Υδρα» ὁ ἐγωισμός!

 

Ü Πῶς θά κατορθώσουμε νά ἀπαλλαγοῦμε;

Ἀκολουθώντας στή ζωή μας τόν λόγο μέ τόν ὁποῖο τελείωσε τήν παραβολή ὁ Κύριος. Τί ἔλεγε; «Ὅτι πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτόν ταπεινωθήσεται, ὁ δέ ταπεινῶν ἑαυτόν ὑψωθήσεται»! Ἀκολουθώντας τό παράδειγμα τοῦ Τελώνη. Ἔχοντας γιά τόν ἑαυτό μας ταπεινή ἰδέα. Ταπεινό φρόνημα.

Πρότυπό μας θά ’ναι ὁ ἴδιος ὁ Κύριος! Αὐτός πού διακήρυξε: «Μάθετε ἀπ᾿ ἐμοῦ, ὅτι πρᾷός εἰμι καὶ ταπεινὸς τῇ καρδίᾳ»! (Ματθ. ια΄29) Φαντασθεῖτε! Ἐκεῖνος, πού ὡς Θεός εἶχε κάθε δικαίωμα νά διακηρύττει ὅτι εἶναι ὁ Παντοδύναμος, ὁ Πάνσοφος, ὁ Παντογνώστης προτιμᾶ τήν ἀφάνεια! Προτιμᾶ τήν περιφρόνηση, τήν ταπείνωση στή γῆ! Καί ταπεινώθηκε τόσο, ὅσο κανείς ἄλλος!

Αὐτός καλεῖ καί ἐμᾶς νά ταπεινοφρονοῦμε, ἄν θέλουμε νά ὑψωθοῦμε μαζί Του στόν οὐρανό!

Τό Σύνθημα λοιπόν πού μᾶς δίνει σήμερα ὁ Τελώνης μέ τό παράδειγμά του:

πηγή:http://synathlountes.agonistes.gr/

Ἡ ταπεινοφροσύνη ὑψώνει στόν Θεό!